Stikstof. Snel aan de slag met een houdbare en eerlijke stikstofaanpak.
We pakken de uitstoot van stikstof aan in samenhang met andere klimaat- en milieuopgaven. Alle sectoren dragen daaraan bij. We willen een transparante, eerlijke en juridisch houdbare manier om de uitstoot te verminderen en we stimuleren innovatie. We kiezen ervoor om vast te houden aan het huidige, wettelijke stikstofdoel voor 2035. Dat doel staat. Maar hoe sneller we onze stikstofuitstoot naar beneden brengen, hoe beter. Zo ontstaat weer ruimte voor vergunningverlening, blijft Nederland een fijn land om in te wonen, te werken en voedsel te produceren en houden we een sterke natuur en biodiversiteit.
We willen dat ondernemers de ruimte krijgen om met hun innovatiekracht en ondernemerschap te zorgen voor vermindering van de stikstofuitstoot, op een manier die past bij hun bedrijf. Ze kunnen vrijwillig kiezen voor deelname aan regelingen voor innovatie, omschakeling, extensivering, verplaatsing en beëindiging. Voor de langere termijn werken we toe naar een marktgebaseerd, rechtvaardig en transparant stelsel om schadelijke stikstofuitstoot te beprijzen. Zo belonen we goed ondernemerschap, stimuleren we verduurzaming, verminderen we de stikstofuitstoot en kunnen we dwingende maatregelen voorkomen.
Natuur. Een groene leefomgeving.
Natuur is belangrijk voor iedereen in Nederland. Daarom maken we serieus werk van natuurherstel en zorgen we voor effectief en actief natuurbeheer. Wij zien kansen voor natuur en economie om elkaar te versterken. We willen dus niet een hek om natuurgebieden zetten, maar juist ruimte geven aan bedrijven, overheden en ondernemers om goede en innovatieve ideeën voor vergroening uit te werken. Daarmee dragen ze bij aan een gezonde leefomgeving, nieuwe verdienmodellen, hittebestendigheid van onze steden en klimaatadaptatie.
We gaan de gebieden in en kijken naar de daadwerkelijke staat van de natuur. Op basis van onafhankelijke analyses gaan we aan de slag met effectief natuurherstel en actief natuurbeheer. Het klimaat verandert en de natuur verandert mee. We maken het in Brussel bespreekbaar om op termijn de verplichtingen rondom Natura2000-gebieden aan te passen. Ook onderzoeken we een alternatief voor de kritische depositiewaarde in de stikstofwetgeving, waarbij de staat van de natuur centraal staat.
Landbouw. Een duurzaam toekomstperspectief voor onze boeren.
We willen af van wisselende middelvoorschriften en in plaats daarvan heldere doelstellingen centraal stellen. Met metingen op bedrijfsniveau en een Afrekenbare Stoffenbalans staan boeren aan het roer van hun bedrijf en hebben zij zelf de regie in handen om uitstoot te verminderen en verliezen te beperken. Zo krijgen boeren de ruimte om te zorgen voor een voedselproductie die in balans is met bodem, water en lucht.
We stimuleren en ontwikkelen nieuwe verdienmodellen. Op die manier kunnen agrarische ondernemers omschakelen naar bijvoorbeeld de teelt van bio-based bouwmaterialen, plantaardige eiwitten of nieuwe vormen van voedselproductie. Wij geven ze de ruimte om ideeën uit te proberen. Ook maken we boeren bondgenoot bij het beheer van ons landelijk gebied. Met langjarige vergoedingen voor agrarisch natuur- en landschapsbeheer kunnen nieuwe vormen van inkomsten worden gecreëerd.
Voedselproductie. Kennis en innovatie bieden kansen.
We blijven vooroplopen in Europa om nieuwe, duurzame vormen van voedselproductie te stimuleren. Het gaat dan bijvoorbeeld om kweekvlees, precisiefermentatie en nieuwe veredelingstechnieken als CRISPR-Cas. Dankzij de modernste technieken kunnen we vervuiling minimaliseren. Daarmee verbeteren we de efficiëntie in de landbouw.
Gewasbescherming is belangrijk voor het effectief bestrijden van plagen en ziekten en daarmee het voorkomen van misoogsten. We maken werk van versnelde ontwikkeling, goedkeuring en toelating van nieuwe, groene middelen met een kleine milieu-impact. Zo kunnen we chemische middelen terugdringen. Ook willen wij dat de Europese Unie toestemming geeft voor het gebruik van kunstmestvervangers, waarmee we het gebruik van kunstmest kunnen beperken.
Dierenwelzijn. Wie met dieren werkt, is verplicht ze goed te verzorgen.
Gelukkig verzorgen verreweg de meeste mensen hun dieren met veel liefde. Maar sommigen blijken helaas niet goed met dieren om te kunnen gaan. Om dierenleed te voorkomen, willen wij duidelijke grenzen stellen. Zo pakken we dierenmishandeling hard aan, onder andere door middel van een levenslang houdverbod voor dierenmishandelaars die meerdere keren de fout in gaan. Ook willen wij een verbod op de handel en verkoop van dieren met schadelijke uiterlijke kenmerken. We zorgen voor adequaat toezicht in slachthuizen en in de veehouderij.
Groningen. Geen gaswinning in Groningen, wel mijnbouw op andere plekken.
We stoppen met de gaswinning in Groningen. We gaan hard aan de slag met het versnellen van het schade-afhandeling en de versterking van het gebied. We bieden de Groningers sociaal en economisch perspectief.
Mijnbouw op andere plekken en in andere vormen, zoals zoutwinning, zal wel nodig blijven. We gaan daarbij zorgen dat de lusten en lasten goed verdeeld zijn. Zo blijft er draagvlak voor mijnbouw.
Gaswinning op de Noordzee is nodig. We zijn nu te afhankelijk van aardgas uit het buitenland. In de toekomst kan dit gas ook omgezet worden naar blauwe waterstof. Daarmee kunnen we Nederland verder verduurzamen. Ook sluiten we een contract af met Noorwegen voor blauwe waterstof. Later kan dat omgezet worden in een contract voor groene waterstof.
Vogelgriep. Grootschalig en preventief vaccineren om pluimvee te beschermen.
We maken werk van grootschalige vaccinatie in de pluimveehouderij. Daarnaast spelen monitoring en wildbeheer een belangrijke rol. Europese handelsbelemmeringen nemen we weg, zodat preventieve vaccinatie de norm wordt.